Словарь урока

Будущее категорическое время (-[y]acak / -[y]ecek)

В турецком языке будущее категорическое время на -(y)acak / -(y)ecek называет такие действия, которые с точки зрения говорящего должны обязательно осуществиться. Различают следующие оттенки будущего категорического времени:

1. твердое намерение
2. долженствование
3. требование, приказ

В формообразовании будущего категорического времени есть ряд особенностей. К основе глагола присоединяется ударный аффикс acak / ecek, затем следуют личные окончания.

Konuş + acak + sın = konuşacaksın (ты будешь говорить)

Однако, если основа глагола заканчивается на гласную, то между двумя гласными вставляется своего рода интерфикс y:

Oku + Y + acak + sın = Okuyacaksın (ты будешь читать)

Второй особенностью в формообразовании будущего времени является смена буквы k на ğ в позиции между двумя гласными при присоединении окончания:

Çalış + acağ + ım = çalışacağım (я буду работать)
Çalış + acağ + ız = çalışacağız (мы будем работать)

1. Yarın akşam parka gideceğim. - Завтра вечером пойду в парк.

2. Babam yemekten sonra gazete okuyacak. - После того как отец поест, он будет читать газету.

Упражнение 10.1. Напишите глаголы в утвердительной форме будущего категорического времени.

Okuyor, dinliyor, temizliyor, seyrediyor, çalışıyor, içiyor, geçiyor, tutuyor, soruyor, görüyor, seviniyor, uyuyor, siliyor, açıyor, oynuyor, gidiyor, susuyor, geliyor, bakıyor, suluyor.

Okuyacağım, dinleyeceğim, temizleyeceğim, seyredecegim, çalışacağım, içeceğim, geçeceğim, tutacağım, soracağım, göreceğim, sevineceğim, uyuyacağım, sileceğim, açacağım, oynayacağım, gideceğim, susacağım, geleceğim, bakacağım, sulayacagım

Отрицательная и вопросительная формы

При образовании отрицательной формы будущего категорического времени к основе глагола сначала присоединяется отрицательный аффикс ma / me, затем показатель будущего времени acak / ecek и личные аффиксы. Так как аффикс отрицания заканчивается на гласную, а аффикс будущего времени начинается с гласной, то между ними всегда будет писаться вставочная буква y:

1. Bugün çok yoruldum. Ders çalışmayacağım. - Я сегодня очень устал. Не буду учить уроки.

2. Fatih hasta. Sinimaya gitmeyecek. - Фатих болеет. Он не пойдет в кино.

Упражнение 10.2. Образуйте отрицательную форму будущего категорического времени от следующих глаголов:

Yazmak, gelmek, beklemek, oynamak, çıkmak, başlamak, gezmek, bitirmek, koymak, izlemek, sormak, bakmak, söylemek, okumak, sevmek, konuşmak, vermek, yapmak.

Yazmayacağım, gelmeyeceğim, beklemeyecegim, oynamayacagım, çıkmayacağım, başlamayacağım, gezmeyecegim, bitirmeyecegim, koymayacagım, izlemeyeceğim, sormayacagım, bakmayacağım, söylemeyeceğim, okumayacagım, sevmeyecegim, konuşmayacağım, vermeyeceğim, yapmayacağım

Вопросительная форма слагается по общим правилам: вопросительная частица mı / mi пишется отдельно от глагола, присоединяя к себе личные окончания. Исключение составляет форма третьего лица множественного числа, в которой личный аффикс присоединяется к самому глаголу, а вопросительная частица остается без формальных показателей:

1. Doktor Bey gelecek mi? - Врач придёт?
2. Bana yardım edecek misin? - Ты мне поможешь?

Упражнение 10.3. Образуйте вопросительную форму будущего категорического времени от следующих глаголов:

Kapatmak, tanışmak, almak, beklemek, çalışmak, gelmek, sormak, yazmak, görmek, istemek.

Kapatacak mıyım?
Tanışacak mıyım?
Alacak mıyım?
Bekleyecek miyim?
Çalışacak mıyım?
Gelecek miyim?
Soracak mıyım?
Yazacak mıyım?
Görecek miyim?
İsteyecek miyim?

Упражнение 10.4. Напишите предложения в отрицательной форме будущего категорического времени.

1. Bugün ona telefon et
2. Seni durakta bekle
3. Yarın akşam size bir kitap getir
4. Seni her zaman hatırla
5. Ali Beyle gelecek hafta görüş
6. Yarın futbol oyna
7. Bir saat sonra yemek ye
8. Yarın denize git
9. Ayla şarkı söyle
10. Çocuklar dersten sonra sahile git

1. Bugün ona telefon etmeyeceğim. 2. Seni durakta beklemeyeceğim. 3. Yarın akşam size bir kitap getirmeyeceğim. 4. Seni her zaman hatırlamayacağım. 5. Ali Beyle gelecek hafta görüşmeyeceğiz. 6. Yarın futbol oynamayacağız. 7. Bir saat sonra yemek yemeyeceğiz. 8. Yarın denize gitmeyeceğiz. 9. Ayla şarkı söylemeyecek. 10. Çocuklar dersten sonra sahile gitmeyecekler.

Упражнение 10.5. Напишите предложения в отрицательной форме будущего категорического времени.

1. Seni affet
2. Yarın yağmur yağ
3. Sana yardım et
4. Babam yarın gel
5. Sizinle futbol oyna
6. Yemek yap
7. Odamı topla
8. Ahmet’e mektup yaz
9. Yarın pazara git
10. Bu sene tembel ol

1. Seni affetmeyeceğim. 2. Yarın yağmur yağmayacak. 3. Sana yardım etmeyeceğim. 4. Babam yarın gelmeyecek. 5. Sizinle futbol oynamayacağım. 6. Yemek yapmayacağım. 7. Odamı toplamayacağım. 8. Ahmet’e mektup yazmayacağım. 9. Yann pazara gitmeyecekler. 10. Bu sene tembel olmayacak.

Упражнение 10.6. Дайте утвердительный и отрицательный ответы, используя будущее категорическое время.

1. Tatilde İzmir’e gidecek misiniz?
   Evet, 
   Hayır,
2. Televizyon seyredecek miyiz?
   Evet, 
   Hayır,
3. Öğrenciler basketbol oynayacaklar mı?
   Evet, 
   Hayır,
4. Kitap okuyacak mısın?
   Evet, 
   Hayır,
5. Öğleden sonra maça gidecek miyiz?
   Evet, 
   Hayır,

1. Evet, tatilde İzmir’e gideceğiz. Hayır, tatilde İzmir’e gitmeyeceğiz.
2. Evet, televizyon seyredeceğiz. Hayır, televizyon seyretmeyeceğiz.
3. Evet, öğrenciler basketbol oynayacaklar. Hayır, öğrenciler basketbol oynamayacaklar.
4. Evet, kitap okuyacağım. Hayır, kitap okumayacağım.
5. Evet, öğleden sonra maça gideceğiz. Hayır, öğleden sonra maça gitmeyeceğiz.

Упражнение 10.7. Ответьте на вопросы, используя глаголы, данные в скобках, в утвердительной форме будущего категорического времени.

1. Sen yarın ne yapacaksın? (çamaşır yıkamak)
   
2. Sen akşam ne yapacaksın? (bilgisayar kursuna gitmek)
   
3. O bu gece ne yapacak? (televizyon seyretmek)
   
4. Siz yarın sabah ne yapacaksınız? (parkta koşmask)
   
5. Onlar öğleden sonra ne yapacaklar? (antreman yapmak)
   
6. Biz hafta sonu ne yapacağız? (pikniğe gitmek)
   
7. Onlar gelecek ay ne yapacaklar? (Türkçe öğrenmek)
   
1. Ben yarın çamaşır yıkayacağım.
2. Ben akşam bilgisayar kursuna gideceğim.
3. Bu gece televizyon seyredecek.
4. Biz yarın sabah parkta koşacağız.
5. Onlar öğleden sonra antreman yapacaklar.
6. Biz hafta sonu pikniğe gideceğiz.
7. Onlar gelecek ay Türkçe öğrenecekler.
8. Sen pazartesi günü ne yapacaksın? (hastaneye gitmek)
   
9. Siz gelecek hafta ne yapacaksınız? (yüzmeye gitmek)
   
10. Salı günü ne yapacaksın? (dişçiye gitmek)
    
11. Siz çarşamba günü ne yapacaksınız? (tatile gitmek)
    
12. Onlar perşembe günü ne yapacaklar? (evlenmek)
    
13. Biz cuma günü ne yapacağız? (taşınmak)
    
14. Cumartesi günü ne yapacaksın? (araba tamir etmek)
    
15. Pazar günü ne yapacaksınız? (sinemaya gitmek)
    

8. Ben pazartesi günü hastaneye gideceğim.
9. Biz gelecek hafta yüzmeye gideceğiz.
10. Salı günü dişçiye gideceğim.
11. Biz çarşamba günü tatile gideceğiz.
12. Onlar perşembe günü evlenecekler.
13. Biz cuma günü taşınacağız.
14. Cumartesi günü araba tamir edeceğim.
15. Pazar günü sinemaya gideceğiz.

ТЕМА: Мы путешествуем.
Biz seyahat ediyoruz

Упражнение 10.8. Прочитайте текст и ответьте на вопросы.

Macera

Şen ailesi bu hafta sonu Kanarya adalarına tatile gidecekler. Orada ne yapacaklarını

ne yapacaklarını: что будут делать

hep birlikte planlamaları gerekecek. Bu yüzden çok heyecanlılar. Ve çok vakitleri de yok. Onlar Cumartesi günü yolculuğa çıkacaklar. Oraya çok güzel ve büyük bir uçakla gidecekler. Herkes bu yüzden çok heyecanlı.

Herkes uçağa bindikten ve uçak havalandıktan sonra uçak korsanı uçağı kaçıracak ve herkes hayâl kırıklığına uğrayacak

hayâl kırıklığına uğramak: разочаровываться

. Herkes çok üzgün. Artık Şen ailesi Kanarya adalarını rüyalarında görecekler.

Перевод от Ксюшы Петровой.
Семья Шена в конце этой недели отправляется на Канарские острова в отпуск. Нужно всем вместе спланировать что там будут делать. Поэтому они очень взволнованы. Также у них нет много времени. В субботу они отправятся в дорогу. Полетят на очень красивом и большом самолете. Поэтому все взволнованы.
И вот в субботу вся семья готова. Самолет взлетает (отправляется) в 2 часа и целых 5 часов они будут в дороге.
Кроме семьи Шена в отпуск на Канарские острова поедут и другие семьи. Возможно там будет много друзей семьи Шена.
Вот самолет готов к взлету из аэропорта. В самолет будут садиться все счастливые. Но откуда им знать что в самолете будет угонщик?
После посадки всех людей и взлета самолета угонщик похитит самолет и все будут разочарованы. Все очень огорчены. Семья Шена увидит Канарские острова только в своих мечтах (снах).

1. Şen ailesi ne zaman, nereye tatile gidecekler?
2. Onlar niçin heyecanlı?
3. Onlar ne zaman yolculuğa çıkacaklar?
4. Onlar ne ile yolculuk yapacaklar?
5. Uçak saat kaçta kalkacak?
6. Yolculuk kaç saat sürecek?
7. Şen ailesi nasıl bir macera yaşayacaklar?

Расскажите о каком-либо вашем путешествии. Как вы готовились к поездке, куда вы ездили, на сколько, как провели время. Удачно ли было ваше путешествие?

Упражнение 10.9. Задайте вопрос в форме будущего категорического времени.

1. Bugün bizimle ders çalış?
2. Sana verdiğim kitabı oku?
3. Bu gece televizyon seyret?
4. Paketleri masanın üzerine koy?
5. Bu hafta sonu bize gel?
6. Anar’ın doğum gününe git?
7. Siz bu sene tatile git?
8. Yemekten sonra tatlı ol?
9. Bugün eve erken gel?
10. Pazardan meyve al?
11. Salondaki eşyaların yerini değiştir?

1. Bugün bizimle ders çalışacak mısın / mısınız? 2. Sana verdiğim kitabı okuyacak mısın? 3. Bu gece televizyon seyredecek misin / misiniz? 4. Paketleri masanın üzerine koyacak mıyım / mısın / mısınız? 5. Bu hafta sonu bize gelecek misin / misiniz? 6. Anar’ın doğum gününe gidecek misin / miyiz? 7. Siz bu sene tatile gidecek misiniz? 8. Yemekten sonra tatlı olacak mı? 9. Bugün eve erken gelecek misin? 10. Pazardan meyve alacak mısın? 11. Salondaki eşyaların yerini değiştirecek misin / misiniz ?

Упражнение 10.10. Задайте вопрос в форме будущего категорического времени.

1. Bugün televizyonu tamir (etmek)?
2. Misafirler için kek (yapmak)?
3. Bu sorunun cevabını (bilmek)?
4. Bu sene sınıfını (geçmek)?
5. Yarın buluşağımız yerde (olmak)?
6. Kardeşine dondurma almak için dışarı (çıkmak)?
7. Derslerini zamanında (bitirmek)?
8. Okuldan sonra kütüphaneye (gitmek)?
9. Çiçekleri vazoya (koymak)?
10. Sen yarın arkadaşlarınla pikniğe (gitmek)?
11. Sen elbiselerini dolaba (koymak)?
12. Siz bütün evin duvarlarını (boyamak)?
13. Ben sana aldığım hediyeyi (göstermek)?

1. Bugün televizyonu tamir edecek misin / misiniz? 2. Misafirler için kek yapacak mısın? 3. Bu sorunun cevabını bilecek misin / misiniz? 4. Bu sene sınıfını geçecek misin? 5. Yarın buluşağımız yerde olacak mısın / mısınız? 6. Kardeşine dondurma almak için dışarı çıkacak mısın / mısınız? 7. Derslerini zamanında bitirecek misin / misiniz? 8. Okuldan sonra kütüphaneye gidecek misin / misiniz? 9. Çiçekleri vazoya koyacak mısın / mısınız? 10. Sen yarın arkadaşlarınla pikniğe gidecek misin? 11. Sen elbiselerini dolaba koyacak mısın? 12. Siz bütün evin duvarlarını boyacak mısınız? 13. Ben sana aldığım hediyeyi gösterecek miyim?

Упражнение 10.11. Напишите предложения в формах будущего категорического времени.

1. Babam Ankara’ya gitti.
   
2. Öğrenciler kahvaltıda peynir, zeytin ve bal yediler.
   
3. Futbolcular sahaya çıktılar.
   
4. Ali saçını kestirdi.
   
5. Siz süpermarkete gittiniz mi?
   

1. Babam Ankara’ya gidecek.
2. Öğrenciler kahvaltıda peynir, zeytin ve bal yiyecekler.
3. Futbolcular sahaya çıkacaklar.
4. Ali saçını kestirecek.
5. Siz süpermarkete gidecek misiniz?

Упражнение 10.12. Напишите предложения в формах будущего категорического времени.

1. Ahmet ile Ayşe hafta sonu evleniyorlar.
   
2. İstanbul’a trenle gidiyorum.
   
3. Bebek uyuyor.
   
4. Arkadaşlarla sinemaya gidiyoruz.
   
5. Biz alış veriş yapıyoruz.
   

Упражнение 10.13. Напишите вопросы, используя формы будущего категорического времени.

1. ?
   Hayır, yarın gece konsere gitmeyeceğim.
2. ?
   Evet, bu yaz tatile gideceğim.
3. ?
   Evet, seni çok özleyeceğim.
4. ?
   Hayır, bugün antreman yapmayacağim.
5. ?
   Evet, yarın sabah erken kalkacağım.
6. ?
   Hayır, kahve içmeyeceğim.

1. Yarın gece konsere gidecek misin?
2. Bu yaz tatile gidecek misin?
3. Beni özleyecek misin?
4. Bugün antreman yapacak mısın?
5. Yarın sabah erken kalkacak mısın?
6. Kahve içecek misin?

Упражнение 10.14. Составьте предложения, используя формы будущего категорического времени.

1. Ahmet / öğrenecek / bilgisayar / tatilde
   .
2. babam / dikecek / gelecek baharda / ağaç
   .
3. pişerecek / kek / annem / hafta sonu
   .
4. onlar / gidecekler / temmuzda / tatile
   .
5. yazacak / Ayşe / mektup / Ahmet’e
   .

1. Ahmet tatilde bilgisayar öğrenecek.
2. Gelecek baharda babam ağaç dikecek.
3. Annem hafta sonu kek pişerecek.
4. Onlar temmuzda tatile gidecekler.
5. Ayşe Ahmet’e mektup yazacak.

Упражнение 10.15. Прочитайте текст.

Orhan bir falcıyı ziyaret ediyor

Orhan, ünlü bir falcıyı ziyaret ediyor. Orhan geleceğini çok merak ediyor. Falcı Orhan’ın geleceğine bakıyor. Falcıya göre gelecek yıl Orhan için çok ilginç olacak.

Ocakta güzel bir kızla tanışacak ve ona aşık olacak. Şubat’ta onunla evlenecek. Mart’ta güzel bir yere tatile gidecek. Nisan’da hastalanacak. Mayıs’ta annebabası başka bir şehire taşınacak. Haziran’da evi yanacak. Başka bir ev arayacak. Temmuz’da arkadaşları ona doğum gününe hediye verecekler. Ağustos’ta patronu onu işten atacak. Eylül’de yeni bir işe başlayacak. Ekim’de kaza yapacak. Fakat yaralanmayacak. Kasım’da piyangodan araba kazanacak. Aralık’ta baba olacak.

Falcıya göre bunlar olacak. Fakat Orhan emin değil. Bunlara pek inanmıyor. Çünkü gelecekten hiçbir insan haber veremeyeceğini çok iyi biliyor. Bütün bunlar çok komik değil mi?

Расскажите о ваших планах на предстоящий год.